قتل عام سادات در یکه ولنگ

به مناسبت  سالگرد قتل عام مردم یکاولنگ توسط گروه طالبان و عوامل داخلی

 یاد داشتهای زنده یاد پروفیسور دکتور سید امیرشاه "حسن یار" 

---- دوازده سال پس از قتل عام یکه ولنگ ----

۶ جدی ۱۳۹۲

۲۷ دسامبر ۲۰۱۳

پوهاند دکتور سید امیرشاه "حسن یار"

مقدمه:

این روزها مصادف با قتل عام یکه ولنگ است. یادی از این افرادی که قربانی حفظ قدرت یا رسیدن به قدرت شده اند بنمایم. تا مبادا فراموش کنیم که طبیعت قدرت طلبی بنام " امارت اسلامی افغانستان" با کشتن حدود صد تا سه صد انسان بی گناه قابل توجیه نیست. (نیوز انترنشنل ۲۹ مارچ ۲۰۰۱). 

من بر سر آنم که علت این جنایات هولناک را که همانا "عدم رعایت حقوق بشر" است نشان دهم و بگویم که چگونه این بی اعتنایی به حقوق بشر در جامعه جای گرفت است. 

ذکر این فاجعه این است که هرگز جنایات چنین هولناک در جامعه ما تکرار نگردد که جمعی ندانسته یا دانسته از روی نقشه آلت دست گردند و افراد بی گناهی روستایی را زنده زنده تیر باران نمایند. 

باوجودیکه این جنایات توسط طالبان و گروپ هایکه زمینه آنرا فراهم کرده بودند، صورت گرفته اما در آن حلقه های گمشده بسیاری وجود دارد. 

عجب تر آنکه از تاریخ انجام این جنایات هیچ یک از رسانه ها یا کمیسیون مستقل (۶) حقوق بشر افغانستان از آن یاد نکرده و نمی کنند. تا مرتکبین این جنایات اظهار شرم و ندامت نمایند. 

این یک معما است که ما از کشتار بعضی اشخاص یادبود میگیریم تا مبادا این کشتار از اذهان عمومی مهو گردد ولی هرگز ندیده ام که هیچ فرد یا گروهی یادبود قربانیان "کوت سادات" را برپا کرده باشد و خواسته باشد که این جنایات هولناک را در اذهان نه تنها افغانها بلکه جهانیان زنده نگهدارد.

جنگ بر سر قدرت:

در پنج دهه اخیر شاهد و شواهد بسیاری میتوان یافت که اصولا زمانیکه پای قدرت یا حفظ آن پیش می آید، حاکمان شرع و عرف، نهایت سؤ استفاده از این بی اعتنایی ما نسبت به حقوق دیگران کرده اند، تمام مخالفین خودرا نه تنها از میدان خارج کرده اند بلکه در بسیاری از موارد آنها را به نابودی کشانیده اند که به عنوان نمونه عینی به سه نمونه آنها که در طول عمر ما اتفاق افتاده است اشاره می کنیم: یکی پائین کشیدن ظاهرشاه از تخت سلطنتی توسط داوود خان، دیگری کشتن داوودخان توسط نور محمد ترکی، و سومی کشتن نورمحمد ترکی توسط حفیظ الله امین. تنها شادروان پروفیسور برهان الدین ربانی بود که به شیوه دموکراتیک سمت رسمی خود را به حامد کرزی سپرد. 

اما قتل عام "کوت سادات" داستان دیگری دارد. چنانچه در بیانیه مطبوعاتی کمیساری حقوق بشر ملل متحد به تاریخ ۱۷ دلو ۱۳۷۹ (مطابق ۷ فبروری ۲۰۰۱) آمده است : مردمان ملکی در منازعات مسلحانه شرکت نداشته و در قریه های خود باقی مانده بودند. (ایمیل ۷فبروری ۲۰۰۱) .

کوت سادات:

ولسوالی یکه ولنگ (Yaka Olung) از چهار کوت تشکیل شده است که آنها عبارتند از : کوت سادات (۲۰۰ خانه زمین) کوت آنده و رستم (۲۰۰ خانه زمین) کوت تکانه (۲۴۰ خانه زمین) و کوت قوم آبه (۱۶۰ خانه زمین). بنا برین یکه ولنگ دارای ۸۰۰ خانه زمین است. یک خانه زمین معادل پنجاه جریب است. پس یکه ولنگ دارای چهل هزار جریب زمن صالح زراعتی میباشد.  

پس از تصرف هزاره جات در دسامبر ۱۹۹۸ تسط طالبان، بزرگترین پایگاه نظامی طالبان در نَیَک٘ (Nayak) مرکز ولسوای یکه ولنگ قرار داشت. من آخرین بار در سنبله ۱۳۸۷ (۱۹۹۹) از مقر اکسفام در نَیَک٘ دیدن کردم. من از سال۱۳۷۶ الی ۱۳۷۸ مدیر منطقه یی اکسفام در هزاره جات بودم. در آن سال غلام محمد خان هوتک، آمر نظامی، سید غلام حسین معروف به صوفی گردیزی، معاون، دو نفر به نامهای مومن خان و صدیق فایق مسئولین خاد بودند. قومندانان نظامی و امنیه و عساکر همه از طالبان محلی بودند و کدام سرباز طالب در آن پایگاه وجود نداشت. حجت الاسلام محمد اکبری توسط فرمان نا نوشته ای حیثیت رئیس تنظیمیه طالبان را داشت. غلام محمد خان هوتک نیز ر رفت و آمد میان میدان و یکه ولنگ بود من گاهگاهی احمد حسین سنگردوست را باذل و عبدالرحمن خان سرخ و عبدلرحمن سرخ آبادی را با وی میدیدم.

 

کشتارها:

کشتارها بیشتر در "تگاب سید" کوت سادات انجام شده است. قریه جات که شاهد بیشترین کشتارها بودند عبارتند از: آخوندان، رشک، کته خانه، خم مستانه، نَیَک٘، قلعه شاه طغو، بید مسکین، قلعه عصا خان، گومبزی، بازار و ...

اسناد زیادی در مورد قتل عام یکه ولنگ وجود دارد که در این نوشته فقط و فقط چند سند به مصداق " مشت نمونه خروار" آورده میشود. 

دیده بان حقوق بشر (Human Rights Watch)  در گزارش مفصلی در راپور شماره (۷) زیر عنوان "قتل عام هزاره های افغانستان" گزارش داده است: کشتار جمعی در یکه ولنگ به تاریخ ۶ جنوری ۲۰۰۱ آغاز و به مدت چهار روز ادامه داشته است. در ضمیمه الف این راپور نام ۱۲۴ نفر از کشته شدگان با مشخصات، اسم، نام پدر و قریه ذکر گردیده است.

در صفحه سوم این گزارش آمده است: به تاریخ ۱۹ جنوری ۲۰۰۱  کوف عنان سرمنشی عمومی سازمان ملل متحد بیانیه را صادر کرد که در آن آمده است: بر اساس گزارشهای ثقه کشتار مردم ملکی یکه ولنگ عمدی بوده است. 

در صفحه پنجم این گزارش آمده است: بعد از تصرف هزاره جات توسط طالبان در سال ۱۹۹۸ طالبان قوای غیر محلی خود را از ولسوالی های هزاره جات اخراج و کنترول مقرری های آن ولسوالی ها را به اکبری واگذار کرد. 

درصفحه یازدهم این گزارش آمده است: قوماندانان حاضر در این کشتارها عبارت بودند از : ملا شهزاد، قاری احمدالله غزنی وزیر امنیت طالبان، ملا عبدالستار قومندان نظامی منطقکی هزاره جات، ملا عبدالله "سرحدی"، ملا عبدالسلام "راکتی" قبلا قومندان اتحاد اسلامی افغانستان. 

ن- RCO - Hazarajat در تاریخ ۲۴ جدی ۱۳۹۷ (مطابق۱۵ جنوری ۲۰۰۱) در گزارشی زیر عنوان " خلاصه حوادث ولسوالی یکه ولنگ بعد از تصرف دوباره توسط طالبان "  نوشت:  قوای مهاجم طالبان بعد از تصرف مرکز یکه ولنگ (نَیَک٘) تفتیش خانه به خانه را انجام دادند. تمام افراد ذکور به گروپهای سنی را از خانه بیرون کرده و به گروپهای سه تا چهار نفری به گلوله بستند" 

کیت کلارک (Kate Clark) خبرنگر جهانی بی بی سی " خداحافظ افغانستان" در تاریخ ۷ اگست ۲۰۰۲ (APO 8/18/2002) زیرعنوان "جنایات طالبان" نوشت: آنها(طالبان) اورا ( حاجی اسماعیل) به شمول چندین نفر به ضرب گلوله کشتند، سپس اجساد آنها را مانند کنده های چوب سوخت یکی را بالای دیگر بالای برف انبار کردند. 

پر ادامه این گزارش آمده است: "مردانی که آن همه جنایات جنگی را انجام داده اندهنوز زنده و آزاد هستند"

کمیسیون حقوق بشر:

بعضی اوقات حکومت ها سازمانهای حقوق بشر تآسیس میکنند تا نمایش دهند که در موازین دموکراتیک هستند و از آن به عنوان وسیله ای برای جلب امدادهای خارجی استفاده کرده اند ویا برای تهدید رقبایشان. 

انتصاب رئیس و کمیشنری های کمیسیون مستقل (؟) حقوق بشر افغانستان از سوی ریاست جمهوری خود بخود استقلالیتش را ازدست میدهد، و از بسیاری موارد نقص حقوق بشر که به مقامهای بلند پایه دولتی مربوط می شود، چشم پوشی می کند. آقایان نادر نادری و فهیم حکیم نشان میدهند که حتی ناقصان حقوق بشر دولتی در حذف ویا انتصاب کمیشنر ها دست دارند. 

درخواست:

من احترامانه از پریزیدنت حامدکرزی رئیس دولت اسلامی افغانستان درخواست می نمایم تا "نسل کشی کوت سادات" یکه ولنگ را به رسمیت بشناسد. 

ما معتقد هستیم که نسل کشی یکه ولنگ نه تنها انکار نه شود بلکه به رسمیت شناخته شود. زیرا ما معتقدیم انکار نسل کشی زمینه را برای نسل کشی های جدید فراهم میکند.

-پایان-